წინასწარმეტყველისა სოფონიისა, 12 მცირე წინასწარმეტყველთაგანისა (†635-606 წწ. ქრისტეს შობამდე). ღირსი თეოდულე კონსტანტ.(4400; ღირსი იოანე მდუმარისა, კოლონიელი ყოფილი ეპ.(558); მღვდელმოწამე თეოდორე ალექსანდრიელი მთავარეპ.(606); ღირსი გიორგი ჩერნიკსკელისა, რუმინელისა(1806) #mp_thoughts p {color: #232323; font-size: 18px; line-height: 25px;} სწავლება ორი სამყაროს შესახებდასაბამად შექმნა ღმერთმა ცა და ქვეყანა (შეს. 1:1)ძმანო, ღმერთი იმას უცხადებს ადამიანებს, რაც სურს, ხოლო რაც არ სურს, ის გამოუცხადებელი რჩება. ღვთის მხილველმა მოსემ ცის შესახებ მხოლოდ ის თქვა, რომ „დასაბამად ღმერთმა შექმნა ცა“ და ამის შემდეგ ქვეყნის შექმნის დეტალურ აღწერას განაგრძობს. რატომ არ საუბრობს წინასწარმეტყველი მოსე ისევე ამომწურავად ზეცის შექმნის შესახებ? იმიტომ, რომ ღმერთს არ სურდა მეტის გამოცხადება. არ სურდა, რადგან იმ დროის ადამიანები ჯერ კიდევ არ იყვნენ მზად მოესმინათ და გაეგოთ არაამქვეყნიურისა და ზეციურის შესახებ. მას შემდეგ, რაც მრავალმა საუკუნემ განვლო და ახალი აღთქმა მოვიდა ადამიანებთან, ღმერთმა ზეციური სამყაროს შესახებ ბევრად მეტი გამოუცხადა თავის რჩეულ და ერთგულ მიმდევრებს. გახსნილი ცის ჭვრეტა მხოლოდ ქრისტიანებმა შეძლეს, რასაც წმიდა იოანე ღვთისმეტყველიც ადასტურებს: „შემდგომ ამისა, გავიხედე და, აჰა, კარი გაიღო ცაში“ (გამოცხ. 4:1). სტეფანე პირველმოწამეც ამას ამბობს: „მაშინ თქვა: აჰა, ვხედავ გახსნილ ცას“ (საქმ. 7:56). მოციქული პავლე, რომელიც მესამე ცამდე იქნა ატაცებული და ენით გამოუთქმელი სიტყვები მოისმინა (2 კორ. 12:2), საუბრობს ანგელოზთა დასების – საყდართა, უფლებათა, ძალთა და ხელმწიფებათა შესახებ და აღნიშნავს: „ყველაფერი მის მიერ და მისთვის შეიქმნა“ (კოლ. 1:16). მოციქულ პავლეს მოწაფე წმიდა დიონისე არეოპაგელი კი ისე ზედმიწევნით აღწერს ზეციურ იერარქიას, როგორც მოსე – მიწიერი სამყაროს შექმნას. ამგვარია ღვთის მიუწვდომელი სიბრძნის განგებულება: ის, რაც არ გამოუცხადა ღმერთმა მოსეს, გამოუცხადა მოციქულებსა და მათ მიმდევრებს. ის, რაც არ ითქმის ბავშვებისთვის, ითქმის ზრდასრული ადამიანებისთვის. სულიერი წლოვანების შესაბამისად ხდება საიდუმლოთა გამოცხადება.აი, ჩვენთვის მშვენიერი მეცნიერება: ვიყოთ გულმოდგინენი ჭეშმარიტების ძიებაში და კიდევ უფრო ბეჯითნი – გულის განწმენდაში, სულგრძელნი მოთმინებაში და მტკიცენი რწმენაში, რომ ღმერთი მოგვცემს თავის დროზე იმ ყველაფერს და იმდენს, რაც და რამდენიც საკმარისი იქნება ჩვენი ცხონებისათვის. ჰოი, ყოვლადბრძენო და კაცთმოყვარეო უფალო, რომელიც არც ჩქარობ და არც აყოვნებ ჩვენს განსწავლას და მიგვიძღვი ცხონებისაკენ, ქება და დიდება შენდა უკუნისამდე. ამინ.წმიდა ნიკოლოზ სერბი